Frans Hals: meester van de losse toets

door Ed Hupkens

De Frans Halsstraat begint bij de Aartshertogenlaan en eindigt bij de Van Rijckevorsel van Kessellaan. De straat is genoemd naar de 17e-eeuwse schilder Frans Hals, die in 1581 of 1582 in Antwerpen werd geboren.

Zoals zo veel Vlamingen in die tijd verhuisde het gezin rond 1586 naar Haarlem. Daar werd hij opgeleid door de Vlaamse kunstenaar Karel van Mander. In 1610 vestigde Frans Hals zich als zelfstandig schilder en nam hij leerlingen en assistenten aan. In de 17e eeuw lieten rijk geworden burgers zich graag portretteren. Een portret moest niet alleen goed gelijken, maar ook de sociale status van de persoon weerspiegelen. Regenten lieten zich ook graag vastleggen in groepsportretten waarin hun burgerzin tot uiting kwam. Vijf keer kreeg Frans Hals de zeer belangrijke opdracht om een schuttersstuk te maken. Hals koos ervoor om een schilderij niet glad af te werken, zoals ongeveer al zijn tijdgenoten dat nog deden. Zijn losse manier van werken maakte hem beroemd en werd door tijdgenoten de 'ruwe stijl' genoemd. Zijn biograaf Schrevelius schreef in de 17e eeuw over Hals' werkwijze: “Een onghemeyne (ongewone) manier van schilderen, die hem eyghen is, bynae alle overtreft”. Frans Hals gebruikte wilde, brede penseelstreken. Van dichtbij lijken ze slordig, maar op een afstand zie je de echte voorstelling, bijvoorbeeld een kanten kraag of een gezicht. Van zijn vele genrewerken is de Haarlemse 'Malle Babbe' erg bekend geworden. Frans Hals stierf in 1666 te Haarlem. In de oude Sint-Bavokerk aan de Grote Markt in Haarlem ligt hij begraven. Na zijn dood waardeerden kunstenaars zijn ruwe, maar doordachte manier van werken steeds minder. Pas na 1860 veranderde dit, doordat hij met name door Franse schilders werd herontdekt. Die waren door zijn zelfstandige en losse penseelvoering getroffen. Impressionisten als Claude Monet, Gustave Courbet en Eduard Manet brachten bezoeken aan Haarlem, speciaal om de portretten van de regenten en regentessen van het Oude Mannenhuis uit 1664 te kunnen bestuderen. Voor hen was Frans Hals een groot voorbeeld. Tegenwoordig is zijn werk nog steeds populair. Omdat er maar heel weinig van zijn schilderijen te koop worden aangeboden, zijn ze bijna onbetaalbaar. Het is onduidelijk hoeveel van het werk van Frans Hals is overgebleven, maar volgens de gezaghebbende catalogus van Seymour Slive uit 1970-1974 kunnen nog 222 schilderijen aan Hals worden toegeschreven.

Stadsblad woensdag 24 oktober 2011

Frans Halsstraat

De Vliert

Frans Hals: meester van de losse toets

Op deze pagina